En iyi özgürlük filmleri demişken Jean Cocteau‘nun şu sözünü hatırlatmadan geçmemek gerekiyor; “Her toplumun içgüdüsü gerçekten özgür olanları hapse atmaktır. İlk, toplum sizi dövmeye çalışır. Eğer bu işe yaramazsa, zehirlemeye çalışırlar. Bu da işe yaramazsa, sizi doyasıya onurlandırarak işi bitirirler.” Gerçekten de özgürlük bireylerin ve toplumların olmazsa olmazı, içilen su, solunan havadır. İş sinemaya geldiğinde ve konu özgürlük filmleri olduğunda birbirinden değerli baş yapıtlar bulunmakta ve ne izlemeliyim veya hangisini izlemeliyim dediğinizde “Mutlaka hepsini izlemelisiniz” diyeceğimiz bir listeyle karşınızdayız. Filmlerin numaralandırıldığına bakmayın, sakın, hepsini afiyetle izleyin yeter. Başka bir listede görüşmek dileğiyle.

1.V for Vendetta

Hayali bir dünyada, İngiltere’yi ele geçirmiş olan acımasız bir diktatöre karşı direnişi başlatan V’nin maskesi, özgürlüklerini korumak için ayağa kalkan herkesin ortak sembolü haline geldi. V for Vendetta aslında her ne kadar bir çizgi roman olsa da, başarılı bir uyarlama olan filmi, baş karakter V’yi sanki gerçek bir tarihi figür haline getirdi.

2.Braveheart / Cesur Yürek

İşte sinema tarihinin en güzel “Özgürlük!” diyen adamı. Karşısında ayaklanılan tiran yine İngiliz, ama tarih bu zaman yakın gelecek değil, uzak geçmiş. İstemeye istemeye İskoç ayaklanmasının liderliğini yapan William Wallace‘ı inanılmaz taktikleriyle mi hatırlamak istersiniz, tutkulu aşklarıyla mı, yoksa ordusunun en ön saflarında yürüttüğü direnişle mi?

3.X Men

Herkese adalet düşüncesi ve yaşama hakkına saygıdan bahsedeceksek mutantlarla bir arada yaşamayı da göze almak zorundasınız. Etnik kökenleri ne olursa olsun insanların bir arada mutlu ve huzurlu bir şekilde yaşayabileceğinin ispatı için mücadele veren bu insanlar da içimizden biri, onları hor görmeyelim. Sonuçta hepimiz kardeş değil miyiz?

4.Minority Report / Azınlık Raporu

Bilimkurgu sevenler Philip K Dick’in romanlarının sinema uyarlamalarından hep şikayetçidir ve bunun tek istisnası vardır: Minority Report… Gelecekte suçların önceden tahmin edilebildiği bir dünyada geçen film, alttan alta şu soruyu sorar: İktidar size suç işleneceğinden emin olduğunu söylediğinde, ona ne kadar inanabilirsiniz? Ucunda insan hayatı olan konularda, hata payı ne kadar kabul edilebilir?

5.The Matrix

Hayatta en zor şey, sizi mutlu eden ama mutlu ederken köleleştiren bir diktatöre karşı çıkmaktır. Böyle durumlarda isyan hem ona, hem de kendinize karşıdır. İnsanlığı mutlu birer pile çeviren bilgisayarlara karşı isyan eden Neo ve çetesi işte zoru bu şekilde başarıyor. Ama -hadi spoiler vermeyelim- şu soruyu da sorduruyor bir yandan: Peki bir isyan başarılı olduğunda neyi başarmış olur?

6.Gladiator / Gladyatör

Gelecekle geçmiş arasındaki gelgitlerimiz devam ediyor. Bu seferki direnişçimiz Roma’dan. Tıpkı İskoçya’nın gururu William Wallace gibi Maximus da mutlu hayatını zorla terk ediyor ve onu bu duruma düşürenlere karşı intikam yemini ediyor. Bu arada Spartacus’tan bu yana yapılmış en iyi Roma İmparatorluğu konulu filme de damgasını vuruyor.

7.Planet of the Apes / Maymunlar Cehennemi

Bu hikaye geçmişte mi, gelecekte mi, yoksa ikisinin de dışında hayali bir dünyada mı geçiyor? Hep diğer canlıları kendi zevkine göre yöneten insanı, akıllı maymunlar karşısında aşağılanma durumuna düşüren bu dahice taşlama, bilimkurgu sinemasının klasikleri arasında yerini almakla kalmadı, yıllar sonra hem yeniden çevrildi hem de hikayenin öncesi de filmleştirildi.

8.Hunger Games / Açlık Oyunları

Tam bir kapitalizm eleştirisi. Zenginlerin en büyük eğlencesi fakirlerin her şeylerini ortaya koyarak karınlarını doyurabilmek adına canları pahasına mücadele etmesi -çok da yabancı ya da uzak gelmedi ya neyse. Distopik bir evrende hadsizlere haddini bildirmek, henüz gençliğinin baharındaki Katnis Everdeen’e kalıyor. Ve oyunlar başlasın (ya da bitsin)!

9.Dark City / Karanlık Şehir

Çoğu hayranı tarafından Matrix’in atası olarak görülen bu filmde, kimliği belirsiz gizemli -baştan aşağı deri kıyafetli, muhtemelen fetişist- yabancılar tarafından yönetilen şehirde, içinde yaşadığı bu düzeni sorgulamaya başlayan John Murdoch’ın özgürlük için verdiği mücadeleyi izliyor ve hafızanın değerini anlıyoruz. Bazen bizi özgürlüğe yaklaştıran, yaşananları unutmamaktır.

10.Good Night and Good Luck / İyi Geceler ve İyi Şanslar

Gerçek olaylara dayanan Good Night and Good Luck, ABD’deki McCarthy döneminde başlayan cadı avına karşı, ‘cool’ ve karizmatik televizyoncu kimliğiyle konuşa konuşa direnen Edward Murrow’un mücadelesini anlatıyor. Rejimin, tehlikeli bulduğu herkesi avlaması karşısında Murrow sözlerini asla sakınmıyor ve insanların gelişmelerden haberdar olmasını sağlayarak o dönemin kahramanlarından biri oluyor. Görünen o ki direniş bazen kavgadan değil, gerçekleri açıkça ve sakince söyleyebilmekten geçiyor.

11.Victory / Zafere Kaçış

Nazi dönemi Hollywood için en zengin öykü kaynağıdır, ama o döneme dair şimdiye kadar yapılmış muhtemelen en ilginç film Victory‘dir. Olay bir Nazi kampında geçiyor. Almanlar tarafından savaş esiri olarak alınmış bir grup asker, Alman Milli Takımı’yla yapacakları maça hazırlanırken, bir yandan da takımın kamptan kaçışı için planlar yapılıyor. Bildiğiniz gibi, ne kadar diktatörlükler kursalar da ‘Almanların kazandığı oyun‘ diye bilinen bir şey var, o da futbol; savaş değil.

12.Cloud Atlas / Bulut Atlası

Son dönemin en iddialı ve özgün filmlerinden biri olan Cloud Atlas, birbirlerine pamuk ipliği ile bağlı çok sayıda hikayeden oluşsa da, bu hikayelerin her biri kendi içinde birer özgürlük hikayesi aslında. Kimi zaman aşkı kendi kafasındaki sınırlara hapsetmeye çalışan topluma, kimi zaman kafamıza yerleşen tabulara, kimi zaman ise rant için çevreye ve halka zarar vermeyi göze almış insanlara karşı.

13.The Island / Ada

İnsan insanın kurdudur ama kendi klonlarımız gün gelir bizlerin hayatını garanti altına almak yerine yaşamın bizzat tehdidi haline gelirse ne olur? Organ bağışı gibi sorunları ortadan kaldırmak için üretilen ve bir nevi yürüyen sağlık sigortaları olan klonlar kazan kaldırıyor ve ne gariptir ki kendini klonlatacak kadar parası olan insanların başına bela oluyorlar. Paran mı var derdin var!

14.Aeon Flux

Çoğu özgürlük hikayesinde kadınlar gizli kahramanlardır. Braveheart’tan V for Vendetta’ya, 1984′ten Gladiator’e kadar aslında hep erkekleri sürükleyen onlardır. Ama bazı hikayelerde hak ettikleri yerde, merkezdedirler. Tıpkı Hunger Games’de olduğu gibi burada da baskı ve yalanla halkı parmağında oynatan iktidara karşı isyanın sembolü olan bir kadın var: Aeon Flux.

15.Elysium

Geleceğin nasıl şekilleneceğini şimdiden kestirmek zor ama dünyanın yaşanılası bir yer olmaktan çıkacağı aşikar. Açlık ve sefaletin beraberinde getirdiği yıkımlar salgın hastalık gibi farklı türlerde insan neslinin başındaki büyük dert olmaya başlayınca çareyi -tabii ki yine para konuşur durumu mevcut- kendilerine yeni bir dünya yaratmakta buluyorlar. Ama bu steril yaşamdan nasiplenemeyenlerin tepesi atarsa da hakir görülüp hükmedilenler gün gelir efendinin bizzat kendisi olurlar.

16.Equilibrium / İsyan

1984, Cesur Yeni Dünya, Fahrenheit 451 gibi anti-ütopya klasiklerine yaptığı göndermelerle ilginç bir film Equilibrium. Sanata, eleştiriye, özgür düşünceye tamamen karşı olan ve hizmetindeki insanları Prozium adlı sakinleştiriciyle kontrol altında tutan bir hükümetin güvenlik güçleri içinde başarılı bir rahiptir John Preston. Ancak bu görevi Preston’a rejimin her şeyi nasıl tekdüzeleştirdiğini yakından görme şansı da sağlar.

17.Star Wars

Tüm zamanların en büyük özgürlük mücadelesi, doğruyu savunan evladın, yanlış yoldaki babaya karşı direnişidir tabii ki.

18.La Haine (Protesto)

Protesto (La Haine) Mathieu Kassovitz’in 1995 yılında çektiği Fransız filmi. Film, Paris’in gettolarında yaşayan biri pied-noir (Said), biri yahudi (Vinz), biri ise siyahi (Hubert) üç arkadaşın hikâyesini konu alarak, Fransa’da gettolarda yaşayan gençlerin hayatından bir kesit sunmaktadır.

19.Baader-Meinhof Çetesi

Almanya tarihinde derin bir iz bırakmış olan ve erken dönemlerinde Baader-Meinhof Grubu (ya da Alman basınında Baader-Meinhof Çetesi) olarak bilinen RAF’ın etkin olduğu tarihsel süreci anlatan bir film. İsminden dahi egemenlerin bakışından çekilmiş bir film olduğu anlaşılıyor. Yine de başka kaynaklardan okunacak RAF tarihiyle birlikte izlenebilecek bir film. Çarpıcı eylem ve mahkeme sahneleri var.

20.Cezayir Savaşı – La battaglia di Algeri (1966)

Cezayir sorununa uluslararası ilginin artmasıyla birlikte Fransa’nın da askeri baskıyı artırması ve bunun üzerine FLN‘nin savaşı kentlere taşıma kararı anlatılıyor. Cezayir Savaşı, kent gerillaları üzerine çarpıcı bir anlatı sunuyor. Oyuncuların önemli bir bölümü bizzat o dönem mücadelenin içinde olan insanlar.