Ekonomik Büyüme

Küresel ekonomik büyüme hızı düşük seviyelerde kalmaya devam ederken, Dünya Bankası, 2019 yılı için daha önce yaptığı küresel ekonomik büyüme tahminini revize ederek, yüzde 2.4’e çekmiştir. KKTC Merkez Bankası, 2018 tahmini ekonomik büyüme oranını revize ederek, büyüme oranını yüzde 2.6 dan yüzde 1.3’e çekerken, 2019 yılı için ekonomik büyüme oranını % 1.9 olarak tahmin etmektedir. 2019 yılına ait ekonomik büyüme verileri henüz tahmini olarak açıklansa da, 2018’in üçüncü çeyreğinde yaşanan döviz kurlarındaki dalgalanma, ekonomik durgunluğa işaret etmektedir.

2019 yılının Aralık ayı itibarı ile küresel piyasaları olumsuz etkileyen Covid-19, dünya genelinde büyüme tahminlerini aşağıya çekerken, 2020 yılının ilk aylarından itibaren, pandemi etkisiyle üretim nerdeyse durma noktasına gelmiş, ve bu durum 2020 yılı için resesyon sinyalleri vermektedir. Her ne kadar 2020 yılının ilk çeyrek büyüme verileri açıklanmasa da, KKTC Bakanlar Kurulu kararı ile alınan tedbir amaçlı kısıtlamalar ekonomik faaliyetlerin azalmasına neden olmuştur. Aşağıdaki grafik, KKTC’de ekonomik büyüme oranının yıllık değişimini vermektedir.

İstihdam

KKTC Merkez Bankası verilerine göre 2019 yılı sonunda işsizlik oranı gerileyerek, yüzde 6.3 olarak hesaplanmıştır. İşgücüne katılım oranı yüzde 41.4 olarak gerçekleşirken, 2019 yılı sonunda istihdam oranı yüzde 39 olmuştur. İşgücüne katılım oranı ve istihdam oranı hesaplamasında kurumsal olmayan nüfus kullanılırken, temel işgücü göstergeleri aşağıdaki grafikte verilmektedir. 2019 yılı üçüncü çeyreği sonunda 1,013 kişi olan kayıtlı işsiz sayısı, 2019 yılının Kasım ayı sonu itibarıyla 694 kişiye gerilemiştir. Aktif kayıtlı işsizlerin yaklaşık yüzde 64’ünün kadınlardan, yüzde 36’sının ise erkeklerden oluştuğu görülmektedir.

KKTC Çalışma Dairesi tarafından hazırlanan 2019 yılı dördüncü çeyreğine ait istihdam verileri açıklanmadığından, ilgili dönem için istihdam rakamları ile ilgili güncelleme yapılamamıştır. Ancak, KKTC Merkez Bankası 2019 yılı için daha önce tahmin ettiği işsiz sayısını 9,743’ten 9,317’ye revize ederek, yüzde 7.1 oranında gerçekleşeceği tahmin edilen işsizlik oranını da yüzde 6.3’e çekmiştir.

Enflasyon

Ülkemizde 2015=100 endeksli TÜFE ile hesaplanan ve 2020 yılının ilk çeyreğini kapsayarak hesaplanan enflasyon oranları Nisan ayında gerçekleşen enflasyon oranı azalarak, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 30.77’den yüzde 8.34 seviyesine gerilemiştir. Nisan ayı enflasyon oranında, bir önceki aya göre de düşüş gözlenmektedir. Mart ayında gerçekleşen enflasyon oranı azalarak, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 29.26’dan yüzde 12.87 seviyesine gerilemiştir. 2020 yılının Ocak ve Şubat aylarında ise enflasyon oranları sırası ile yüzde 12.96 ve yüzde 13.84 oranlarında gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın Mart ayına göre en yüksek fiyat artışlarının yaşandığı kalemler,+ sırasıyla yüzde 34.23 oranı ile alkolllü içecekler ve tütün, yüzde 22.32 oranı ile eğitim, yüzde 21.29 oranı ile sağlık ve ortalama yüzde 16.25 oran ile lokanta ve oteller ile çeşitli mal ve hizmetlerde olmuştur.

2020 yılının bir önceki ayına (Şubat) göre endekste en düşük artış ise yüzde -0.61 oran ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşirken, en yüksek artış sırası ile yüzde 5.14 oran ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 1.65 oran ile eğitim, yüzde 1.13 oran ile ulaştırma ve yüzde 0.74 oran ile mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetlerinde gerçekleşmiştir.

Sektörel bakış

2019 yılı KKTC ekonomisine genel olarak baktığımız zaman, GSYİH içerisindeki en yüksek paya sahip olan sektörün, diğer sektörleri geride bırakarak öne çıkan Ticaret ve Turizm sektörü olduğu görülmektedir. Sektörün 2019 yılı GSYİH içerisindeki payı Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) tarafından yaklaşık olarak % 22.2 olarak tahminlenmiştir. 2010 yılından başlayarak 2019 yılına kadar olan süreç içerisinde, Ticaret ve Turizm sektörünün GSYİH içerisindeki payının artan bir seyir izlediği görülmektedir. Aşağıda verilmiş olan tabloda 2010 ve 2019 yılları arasında, öne çıkan sektörlerin GSYİH içindeki payları görülmektedir. 2010 yılında GSYİH içerisinde en yüksek paya sahip Kamu Hizmetleri sektörünün, 2019 yılına gelindiği zaman yerini Ticaret ve Turizm sektörüne bırakmış olduğu görülmektedir.

2010 yılında GSYİH içerisindeki payı üçüncü sırada yer alan Serbest Meslek ve Hizmetler sektörünün 2019 yılındaki payı, artış kaydederek ikinci sıraya yükselirken, Mali Müesseseler, Tarım ve İnşaat sektörlerinin de GSYİH içerisindeki paylarında düşüş meydana gelmiştir. GSYİH içerisinde meydana gelen sektörel sıralamadaki genel değişime bakıldığı zaman, Ticaret ve Turizm, Sanayi, Serbest Meslek ve Hizmetler sektörlerinin öne çıktığı ve 2010 yılında KKTC için temel sektör olan Kamu Hizmetleri’nin yerini 2019 yılında Ticaret ve Turizm sektörüne bıraktığı söylenebilir.

Turkish Bank  ve Lefke Ü tarafından hazırlanan detaylı rapordan alıntıdır, tümünü okumanızı öneririz.

İhracat Mayısta Dipten Döndü, Yıllık Bazda ise Ciddi Düşüş Var

ANALİZ:  Mayıs verileri Nisan’dan daha iyi, Haziran daha da iyi olacak, ama….

Nisan’da dış ticaret açığı yüzde 67,0 arttı