Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, AK Parti ve MHP milletvekilleri tarafından açıklandı. Teklif, TBMM Başkanlığı’na gönderildi. Seçmen kütüğü ve il seçim kurullarına dair değişikliklerin de bulunduğu teklif, 15 maddeden oluşuyor.
Kanun teklifinde öne çıkan değişiklikler; seçim barajının düşürülmesi, seçim yasakları muafiyeti ve ittifak içindeki partilerin milletvekili dağılımı hesaplanması oldu. Teklifte yer alan değişiklikler kısaca şöyle sıralanıyor:
- Hâlâ %10 olan seçim barajının %7’ye düşürülmesi,
- Siyasi partilerin seçime girebilmeleri için parlamentoda grubunun bulunması koşulunun kaldırılması ve şehirlerin yarısından fazlasında örgütlenmiş olmaları,
- İttifakın aldığı oyun toplamının barajı geçmesi hâlinde, seçim çevrelerinde milletvekili hesabı ve dağılımının, ittifak içinde yer alan her bir partinin o seçim çevresinde almış olduğu oy sayısı dikkate alınarak yapılması,
- İl seçim kurulunun birinci sınıf hâkimler arasından kura ile belirlenmesi ve benzer düzenlemenin ilçe seçim kurulları için de yapılması,
- Sandık kuruluna üye bildirme hakkı olan siyasi partinin bir başka parti üyesini sandık üyesi olarak gösterememesi,
- Adresinin kapanmış olması nedeniyle sistemde gözükmeyenlerin son seçmen olduğu yerde devam etmesi,
- Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine paralel olarak Seçim Kanunu’ndaki “Başbakan” ibarelerinin kaldırılması.
Düzenlemeler ne anlama geliyor?
Kanun teklifinin gelecek haftalarda yasalaşması beklenirken Anayasa’ya göre bu değişikliklerin uygulanması için yürürlük tarihinden itibaren bir yıl geçmesi gerekiyor. MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız teklif için “Erken seçim tartışmalarına son verilmiştir” değerlendirmesinde bulunuyor. Yine de TBMM değişikliklerin uygulanmaması koşuluyla herhangi bir tarihte seçim kararı alabilir.
Seçim barajının %7’ye düşürülmesi “beklenen bir hamle” olarak nitelendiriliyor. Bu hamlenin az sayıda seçmeni bulunan partiler için olumlu bir gelişme olacağı değerlendirilirken bir yandan ittifakları da artıracağı öngörülüyor.
Teklifteki “en önemli düzenleme” olarak yorumlanan ittifakların milletvekili dağılımlarında yapılan değişikliğinse yukarıdakinin aksine kısıtlı sayıda seçmeni bulunan partilerin meclise girmesini engelleyeceği öngörülüyor. Hâlihazırda ittifaka katılan partiler, ittifak içinde yer alan bir parti ülke barajı geçtiğinde barajı geçmiş sayılıyor ve partilerin çıkaracağı milletvekili sayıları da ittifak içinde aldıkları oya göre belirleniyor. Yapılan düzenlemeyle her parti, her seçim çevresinde aldığı oyla milletvekili hesaplamasına göre milletvekili çıkarıyor. Türkiye Raporu Direktörü Can Selçuki bu durumu şöyle anlatıyor:

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne paralel olarak kanundaki “Başbakan” ibarelerinin kaldırıldığı alanlardan birinin “seçim muafiyeti” olduğu görülüyor. Buna göre “Başbakan ve bakanlara ilişkin” seçim yasakları maddesinde yapılan değişiklikle “Başbakan” ibaresi metinden çıkarılırken sadece bakanların söz konusu seçim yasaklarına tabi olacağı hükme bağlanıyor. Cumhurbaşkanına ise herhangi bir sınırlama getirilmiyor.
Kim ne dedi?
CHP Sözcüsü Faik Öztrak, “Eğer iş başında bir hükümet seçim yasalarıyla oynamaya başlamışsa sonunun geldiğini anlamış demektir. Ne yaparlarsa yapsınlar milletimiz bunların ne yaptığını gördü, notlarını verdi, bir an evvel evlerine göndermek için de sandığı dört gözle bekliyor. Gidiyor gitmekte olan, geliyor gelmekte olan.” yorumunu yaptı.
İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem düzenlemenin demokrasi için değil MHP için yapıldığını öne sürerek “AK Parti seçim kanunlarında nasıl değişiklik yaparsa yapsın kesinlikle önümüzdeki seçimlerde kaybedecek ve Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı kazanacak. Özellikle bu kötü yönetimde Cumhur İttifak’ı kesinlikle seçimleri kaybedecek.” ifadelerini kullandı.
HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Millet İttifakı ve diğer ittifaklara karşı temel bir hamle bu. Demokratik bir teklif değil. ‘Yeniliyoruz, düşüyoruz’ demenin bir adı ve bir itiraf. Çatlak o kadar büyük ki yamalarla, boyalarla kapatamayacaksınız” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Erkan Baş ise “Cumhur İttifakı, bu seçim kanunuyla Cumhurbaşkanlığı’nı kaybettiğini kabul etmiştir” dedi.
Nasıl yorumlanıyor?
T24 yazarı Gökçer Tahincioğlu, ittifaklara yönelik yapılan düzenlemeyle ilgili “AK Parti bu sistemde kitlesel gücüne güveniyor. MHP ise tek başına barajı aşabilme güvencesini cebine alıyor. %7 barajı MHP’ye bu güvenceyi veriyor.” değerlendirmesini yapıyor. Tahincioğlu bu durumun altı muhalefet partisinin strateji belirlemesini zorunlu kıldığını belirterek şu ifadeleri kullanıyor:
“Önceki seçim sonuçlarına göre, bu partilerin ittifakla seçime girmeleri hâlinde blok oyları yüksek çıksa da parti olarak tek başlarına aldıkları oy birçok seçim çevresinde AK Parti’nin çok daha altında. Özellikle ittifak sayesinde barajı geçeceği düşünülen DEVA, Gelecek, Saadet partileri ile Demokrat Parti’nin vekil çıkartamama riskleri büyük. Bu nedenle teklif bu hâliyle yasalaşırsa bazı seçim çevrelerinde ortak aday listelerinin çıkartılması gündeme gelecek.”